Zijn zusje is dood
Maar de jongen weet niet goed
Wat dat is: dood zijn
Voor degenen die geen televisie hebben en het programma ook niet via internet volgen, afgelopen vrijdag werd in DWDD (De Wereld Draait Door) een clip getoond, met daarin dwarse Nederlanders die dingen hebben uitgevonden of blijvend hebben veranderd. Dit naar het voorbeeld van een beroemde clip, Think Different, bedoeld om Apple-producten te verkopen, en -los van de commercie- erg mooi. In de definitieve versie van de DWDD-clip zaten maar twee vrouwen: Annie M.G. Schmidt en Koningin Wilhelmina. Leuk, maar dat is natuurlijk veel te weinig! Zoals zo vaak bij dit soort tv-programma’s (en misschien wel overal) voeren mannen de boventoon. Dat is jammer. En onnodig, want er zijn genoeg interessante vrouwen in het algemeen, en er waren ook genoeg dwarse vrouwen in de Nederlandse geschiedenis. De jury had graag Aletta Jacobs in de clip willen hebben, maar zij viel af omdat er van haar geen bewegend beeld verkrijgbaar was, behalve van haar begrafenis. En dat kan natuurlijk niet, een dwarse vrouw in een kist! Voor wie niet weet wie ze was: Aletta Jacobs was de eerste vrouwelijke arts in Nederland en ze heeft ervoor gezorgd dat vrouwen stemrecht kregen. Wil je meer weten, klik hier.
Ik ben feministisch opgevoed. We hadden thuis het Vrouwenboek en het Meidenboek, en vanaf mijn dertiende las ik romans van Anna Blaman, Mischa de Vreede, Anja Meulenbelt en Marilyn French. We waren niet streng in de leer, maar mijn moeder heeft me genoeg meegegeven om te weten dat vrouwen niet zo lang geleden nog hebben moeten strijden voor hun vrijheid en zelfstandigheid. Als je nagaat dat vrouwen pas in 1922 (!) voor het eerst een stembriefje kregen, dan weet je genoeg. Veel mensen kennen die geschiedenis slecht, of praten er niet meer over. En ik denk dat jongeren er bar weinig over weten.
Aletta, instituut voor vrouwengeschiedenis, maakte een eigen variant van het filmpje, met daarin louter dwarse vrouwen. Een verademing. Goed om al die vrouwen te zien en weer eens aan ze te denken, of ze misschien voor ‘t eerst te ontdekken. Ga er vooral naar kijken, zie hieronder. De beelden zijn niet allemaal bewegend, maar dat stoorde me geen seconde! Voor iedereen die meer wil weten over belangrijke vrouwen (wereldwijd), er is een boek getiteld ‘Het grote geweldige vrouwenboek’, van Machteld Maris. Ik ga dat boek in huis halen, omdat ik zelf veel dingen ben vergeten en nieuwsgierig ben naar al die vrouwen. Er schijnt binnenkort ook een midprice-editie aan te komen. Mooi cadeau voor iedereen die zijn geheugen wil opfrissen. Inclusief de mannen in de glimmende colbertjes, op tv of ergens anders, die zich maar steeds geen belangrijke vrouwen kunnen herinneren…
Hier komen alvast, al dan niet bewegend, Aletta Jacobs, Annie M.G. Schmidt, Joke Kool-Smit, Fanny Blankers-Koen, Charley Toorop, Fien de la Mar, Hannie Schaft, Neelie Kroes, Sophie Redmond, Kenau Simonsdochter Hasselaer, Marga Klompé, Anna Maria Schuurman, Marlene Dumas, Hella S. Haasse, Wilhelmina, Belle van Zuylen, Mies Bouwman:
Vandaag precies over een week, op woensdag 5 oktober, begint de Kinderboekenweek. En daarom lanceren we op feestelijke wijze het gloednieuwe filmpje over Wolfje! Kijk maar, hieronder…
Eerst nog even dit (pak je agenda er even bij, en een pen om iets op te schrijven). Kom naar één van mijn optredens, dat Vind-ik-leuk. Iedereen is welkom, ook volwassenen zonder kinderen. Je moet wel een beetje van boeken houden, en vooral van kinderboeken!
Hier komt hij dan, met veel liefde en plezier gemaakt, het filmpje Wolfje (trompetgeschal, tromgeroffel, geroep, gejuich):
Afgelopen dinsdag (20 september) werd mijn toneeltekst Nachtlicht gepresenteerd in het Rozentheater in Amsterdam, tijdens De Tekstsmederij. Er werd ongeveer twintig minuten tekst gelezen door twee acteurs die ‘s middags hadden gerepeteerd met een regisseur. Na de pauze werd Ondergrond gelezen, van Janna de Lathouder. Het was een mooie avond, met veel (aandachtig!) publiek en goede gesprekken, o.a. over de positie van jonge, beginnende toneelschrijvers in Nederland. Die positie is best moeilijk. Het is moeilijk om als toneelschrijver te groeien, omdat toneelgezelschappen in Nederland geen risico’s durven en kunnen nemen. Ze moeten zorgen dat er geld in het laatje komt, en dat kan alleen met bekende namen en min of meer gegarandeerde kassuccessen. Ze zullen niet snel een toneelstuk kiezen van een jonge, talentvolle, maar (nog) onbekende schrijver, en al helemaal niet voor de grote zaal. Een doodlopende weg, die ervoor zorgt dat toneelschrijvers zich niet kunnen ontwikkelen. En die situatie zal met de komende bezuinigingen alleen maar verergeren.
Maar er is hoop. Want ondertussen zijn er mooie initiatieven, zoals De Tekstsmederij , dat schrijvers een podium biedt, en schrijvers, regisseurs, dramaturgen en producenten bij elkaar brengt. Dat is belangrijk! En hopelijk leidt het tot nieuwe samenwerkingsverbanden, nieuwe ideeën en vooral concrete plannen.
Nu over Nachtlicht. Ik heb het stuk geschreven dankzij een opdracht van theaterwerkplaats Generale Oost, die luidde: schrijf een avondvullend toneelstuk over een onderwerp dat je bezighoudt, zonder rekening te houden met een concept van een regisseur en zonder de druk van een première. Een mooie opdracht, maar het stuk is tot nu toe ongespeeld gebleven, en daar wil ik verandering in brengen. Ik ga er alles aan doen om Nachtlicht op de planken te krijgen. Gelukkig beschik ik over een lange adem… Regisseurs en producenten die geïnteresseerd zijn en die durven, mogen zich melden! Hieronder kun je lezen waarover het stuk gaat, plus een ultra-kort fragment uit de laatste scène.
Synopsis Nachtlicht:
Een vrouw loopt middenin de nacht een 24-uurs copyrette binnen, in verwarde toestand. Ze is ervan overtuigd dat ze snel zal doodgaan en klampt zich vast aan de jongen die achter de balie werkt. Het is een vreemde nacht, het waait hard, er rennen herten langs de glazen pui en er klinken schoten. Als een jonge en brutale actrice de copyrette binnenkomt, wordt de nacht nog vreemder en lopen de spanningen op. De jongen en de vrouw blijven gehavend achter, met een gevoel van schaamte. Maar de vrouw kan niet naar huis. Ze moet en zal haar doodsangst overwinnen, anders is ze verloren.
HET HERT
U kunt mij niet redden
Maar u kunt iets anders voor me doen
DE VROUW
Wat dan
HET HERT
Bij me zitten
Tegen me praten
DE VROUW
U bent mooi
HET HERT
Dank u
DE VROUW
Uw vacht is zacht
U ruikt lekker
Naar wild
HET HERT
U bent ook mooi
Alles is mooi
Het leven is mooi
Vandaag vond -op de zevende verdieping van de Oba (Openbare Bibliotheek Amsterdam)- de derde Middag van het Kinderboek plaats. De dag begon met verschillende workshops, waarvan ik er ook één heb gevolgd, van Klaas Verplancke. De titel van die workshop was: Originaliteit bestaat niet, we zijn enkel een en ander vergeten. Het ging over hoe kunstenaars elkaar hebben beïnvloed door de eeuwen heen, en over hoe de betekenis van beelden kan veranderen in de tijd. Een paar sinaasappels op een vensterbank betekende vroeger bijvoorbeeld dat de afgebeelde personen op het schilderij steenrijk waren, simpelweg doordat sinaasappels erg kostbaar waren. Verplancke liet ons zien hoe we gewend zijn op een bepaalde manier te kijken en beelden razendsnel te interpreteren. En hij toonde hoe zijn eigen werk door de jaren heen is veranderd en gegroeid, wat erg mooi was om te zien. Hij maakt sowieso prachtig werk, gaat dat zien, bestel zijn boeken!
In de zaal waren interessante sprekers, o.a. over het verschil tussen Nederlandse en Vlaamse illustratoren. De laatsten maken ander -en volgens velen- beter werk, krachtiger, autonomer, eigenzinniger. Volgens Jen De Groeve, hoofdredacteur van De Leeswolf en De Leeswelp, komt dat doordat België geen historie kent van illustratoren. In Nederland wordt sinds 1920 geïllustreerd en in België is dit pas veel later op gang gekomen, waardoor Vlaamse tekenaars zich niet spiegelen aan voorgangers, maar aan de beeldende kunst.
Sjoerd Kuyper hield een vlammend betoog over geld en het modelcontract, en over de positie van en onderlinge verhoudingen tussen schrijvers, tekenaars en uitgevers. En ook over het cadeau dat je als schrijver krijgt van een illustrator, over het magische moment waarop de illustrator voor het eerst zijn tekeningen laat zien.
Terwijl de anderen spraken, stond Philip Hopman stilletjes te tekenen, dat was zo mooi om naar te kijken… in een paar uur tijd maakte hij een groot en vrolijk schilderij van een bus vol lezende dieren, dat hij doneerde aan de bieb.
Aan het eind van de middag werden twee Gouden Lijsten uitgereikt, aan Rindert Kromhout, voor Soldaten huilen niet, en aan Mal Peet en vertaalster Sanne Parlevliet voor Tamar. Rindert Kromhout, zichtbaar ontroerd en zielsgelukkig, had eerder op de dag de Thea Beckmanprijs gewonnen. Twee belangrijke prijzen op één dag, het zal je maar gebeuren!
Vandaag was ik op jacht naar een Maria-beeldje, voor een filmpje over mijn boek Wolfje dat we binnenkort gaan maken. Iedereen die het boek heeft gelezen snapt wat ik bedoel. De anderen hoeven maar een blik te werpen op een plaatje van de cover van het boek, dan weten ze het ook (een beetje). Het was een spoedgeval, ik MOEST het beeldje vandaag vinden, en zat een beetje in de rats. Meestal kun je iets niet vinden als je het ‘vandaag!’ nodig hebt… Maar dankzij een tip van een collega-schrijfster kwam ik terecht bij een winkel in Den Haag, waar ze religieuze beeldjes verkopen, Mavaka, in de buurt van het Centraal Station. Op de website van de winkel stond: ‘Wij proberen elke dag (maandag t/m zaterdag) open te zijn van 10.00 uur tot 18.00 uur. Dat lukt helaas niet altijd.’ Daarom belde ik voor de zekerheid, vóór ik erheen ging. De meneer aan de telefoon was heel aardig en verzekerde me dat de winkel tot half zes open zou zijn. En ze hadden nog volop Maria-beeldjes, maar Jozef was uitverkocht. Dat is vreemd, dacht ik nog. Waarom is Jozef uitverkocht? Je zou eerder verwachten dat Maria uitverkocht raakt… ja, laten we eerlijk zijn… sinds wanneer is Jozef zo gewild? Maar ik was allang blij, het ging mij tenslotte om Maria, zij was degene op wie ik joeg. Bovendien moest ik nog andere dingen kopen, ik mocht geen tijd verspillen, zeker niet aan Jozef. Toen ik na een flinke fietstocht bij de winkel aankwam, wist ik meteen dat ik mijn Maria had gevonden. Ik kon kiezen uit meerdere Maria’s, in verschillende soorten en maten, maar ik had de mijne snel gekozen. Ze is prachtig. Wacht maar af…
Jozef. Ik was hem vergeten, maar de eigenaar van de winkel had hem hoog zitten. ‘Jozef loopt heel hard, vooral via internet,’ zei hij. ‘Weet u hoe dat komt?’ Hij liet me een briefje zien, met de foto van het beeldje, en daarboven: Hulp van Heilige Jozef bij verkoop huis. Wat blijkt: wanhopige huizenbezitters bestellen massaal Jozef-beeldjes. Want Jozef was niet alleen timmerman, verloofde van Maria en pleegvader van jezus, maar ook patroonheilige van huizenbezitters en het huisgezin. ‘En dus,’ zo las ik op het briefje, ‘begraven steeds meer mensen een beeld van Jozef in de tuin. En met succes…’
Ik heb de eigenaar van de winkel beloofd een beetje reclame te maken. Huizenbezitters, doe hier je voordeel mee, bestel allemaal een Jozef-beeldje bij Mavaka in Den Haag. Hij is nu even uitverkocht, maar snel weer leverbaar, maak u geen zorgen. Verkrijgbaar in 12 en 20 cm en gemaakt van polystone, net als Maria. Begraaf hem omgekeerd in uw tuin, bij de voordeur, met het gezicht naar het huis. Veel geluk!
Over honderd jaar vinden ze overal in Nederland Jozef-beeldjes van polystone in de grond…