Gesprek met Houellebecq

Gisteren heb ik gepraat met Michel Houellebecq!
Er was een feest in het Betty Asfalt Complex in Amsterdam, in verband met de verschijning van de Nederlandse vertaling van zijn nieuwste roman ‘Serotonine‘.
Een geweldige line-up van sprekers: vertaler Martin de Haan, schrijver en Ruslandkenner Pieter Waterdrinker, journalist en voormalig Frankrijk-correspondent Ariejan Korteweg, psychiater Damiaan Denys en docent Franse en Europese letterkunde Sabine van Wesemael. Halina Reijn las een fragment voor uit Serotonine. Stella Bergsma en Aafke Romeijn zongen. In de pauze dacht ik: zo moeten de salons zijn geweest, van rijke Franse dames in de 17^e en 18^e eeuw, met schrijvers, toneelspelers, muzikanten, kunstenaars, politici en andere belangrijke en inspirerende mensen. En dat was nog niet alles…

Een dag eerder had ik gelezen dat de beroemde Franse schrijver Michel Houellebecq op het Boekenbal was opgedoken, en dat hij de dag erna naar een bijeenkomst rond zijn boeken zou gaan.
En inderdaad, aan het eind van de middag kwam hij het theater binnen, samen met zijn vrouw. Opwinding alom, ook bij mij. Ik nam me voor om elke kans met hem te kunnen praten te grijpen, en nu eens niet terug te deinzen, zoals me dat wel eerder is overkomen. Ik had een vraag in gedachten die ik hem wilde stellen, en toen hij ging roken dook ik mee naar buiten en drong me aan hem op, me enigszins verontschuldigend, maar onontkoombaar en vastberaden. Vervolgens heb ik een hele tijd met hem staan praten, en met zijn vrouw Qianyum Lysis, een jonge Française van Chinese afkomst. Er stonden ook andere mensen, onder wie een jongeman die ook goed Frans sprak en de hele tijd over hoeren begon (waarom in godsnaam, dacht ik, hou op!).
Ik lette natuurlijk vooral op Michel, wilde hem van alles vragen, maar ook gewoon ontspannen babbelen, zodat hij niet het gevoel zou hebben ‘aan het werk’ te zijn en geïnterviewd te worden, dat leek me vervelend voor hem. Later, thuis, had ik spijt dat ik niet veel meer had gevraagd.
Maar goed. Waar ging het dan wel over? Ik kan onmogelijk het hele gesprek opschrijven, maar ik kan er een paar dingen uitlichten die voor jullie, lezers van mijn blog, en voor Houellebecq-fans interessant kunnen zijn (voor fans is àlles natuurlijk interessant).

Mijn eerste vraag was: Pourriez-vous écrire du point de vue d’une femme? Zou je vanuit het standpunt van een vrouw kunnen schrijven?
Zijn antwoord kwam meteen en hij was heel stellig: ‘Non’.
Hij had er wel al over nagedacht en was het met me eens dat het interessant zou zijn, maar nee, onmogelijk. Gedichten gingen wel, die zijn niet gebonden aan sexe, maar bij een roman lag het anders, zei hij.
Zijn vrouw zei nog: ‘Je hebt het wel eens gedaan, een pagina of 40, maar langer lukt niet.’
Ik weet niet of dat over een kort verhaal ging, en of dat is gepubliceerd (misschien kan iemand dat uitzoeken). Maar we hoeven dus niet te rekenen op een roman van Houellebecq met een vrouwelijke hoofdpersoon. Hoewel ik daar toch op blijf hopen.

Het gesprek ging even over Nederlanders. Ik zei dat hij daar natuurlijk niet van hield, refererend aan zijn spottende zinnen in Serotonine (p. 25): ‘(…) en de Nederlanders waren echte hoeren, die gingen overal zomaar zitten, een ras van veeltalige, opportunistische kooplui die Nederlanders, het kan niet vaak genoeg gezegd worden.’
Dat vond hij toch een beetje ongemakkelijk, en hij verklaarde dat hij dat (van die kooplui) had opgepikt uit een gesprek met een Nederlander (van Lieshout, Lieshout, ik heb niet doorgevraagd, maar waarschijnlijk is dat Erik Lieshout, die films over en met hem maakte).
Daarna zei hij: ‘On aime bien les Hollandais.’ Met ‘on’ bedoelde hij zichzelf en de Fransen in het algemeen, en kennelijk komen we er als Hollandais toch goed vanaf. Duitse en Engelse huizenkopers zonderen zich af in enclaves, zei hij, terwijl de Nederlanders Frans spreken en zich meer mengen met de Franse bevolking. Nederlanders in Frankrijk houden er niet van om landgenoten tegen te komen.
Over de Fransen zei hij: iedereen denkt dat we heel trots en arrogant zijn, maar eigenlijk vinden de Fransen het best leuk om bekritiseerd te worden. En we zijn ook onzeker, bijvoorbeeld ten opzichte van Duitsland, een groot land dat het zo goed doet, daar kijken we tegenop.
En hij zei: ‘J’aime bien les pays masochistes.’ Een typische Houellebecq-uitspraak.
Enfin, de Nederlandse fans kunnen gerust zijn, Michel houdt van ons, veeltalige masochisten.

Het ging natuurlijk ook over roken, we stonden op de rokersplek, een klein en ongezellig buitenplaatsje naast het theatercafé. De Franssprekende man vroeg waarom Michel zijn sigaret zo nat maakte (het beginstuk zonder filter was inderdaad behoorlijk nat).
Dat vond hij grappig genoeg geen rare vraag, hij ging er serieus op in: ik rook lichte sigaretten, dus moet ik er harder aan trekken. De man: waarom rook je dan geen zwaardere sigaretten? Michel: omdat ik niet dood wil, of in elk geval op een manier die zo min mogelijk pijnlijk is…
Ook dit kan geruststellend zijn voor fans: hij let toch een beetje op zijn gezondheid en wil dus niet zo snel mogelijk dood (ook al zou je dat soms kunnen denken).
Nog een leuk grapje, zo tussen neus en lippen door, toen ik vroeg of hij een aansteker had zei hij: natúúrlijk heb ik een aansteker.

De interactie tussen Houellebecq en zijn vrouw was erg leuk, kleine zinnetjes over en weer, grapjes, plagerijtjes, vooral van haar. Ze schijnt ongeveer twintig jaar jonger dan Michel te zijn, en zou dan rond de 40 moeten zijn, maar dat geloof ik niet… ze zag er veel jonger uit. Ze was vrolijk en open, ook naar ons toe, al die ‘hoerige’ Nederlanders die zo graag met haar beroemde man wilden praten. Op mijn vraag of ze het Boekenbal leuk hadden gevonden, reageerde ze enthousiast: oui, het was ‘un peu bizarre’, met overal vrouwen verkleed als ‘baba’ (hippie-achtig). Michel moest daar ook een beetje om gniffelen, maar vond het bal toch ‘plutôt bien’ (een opsteker voor de organisatoren).
Qianyum Lysis vond het grappig dat iemand (op social media) had geschreven over al die ‘mislukte schrijvers’ die met Houellebecq op de foto wilden. Michel glimlachte, maar zei toen zacht en serieus: ‘Ils sont méchants…’ (dat is gemeen)
Ze zei ook iets over de inhoud van zijn boeken, dat hij had geschreven dat hoeren goede echtgenotes zouden zijn, en daar kibbelden ze een beetje over. Zij: jawel, in La carte et le territoire, de eerste vrouw van Jed, Geneviève. Hij: ik weet zèlf toch wel wat ik heb geschreven.
Grappig om te volgen, en veelzeggend: ze leest dus zijn boeken, kritisch en aandachtig. En ik las ergens dat ze elkaar hebben ontmoet op de Sorbonne, waar ze een scriptie schreef over zijn werk.

Nu schrijf ik toevallig ook een scriptie over Houellebecq, en ik heb dat toch nog even tegen Michel durven zeggen, dat het gaat over zijn politieke roman Soumission en over Révolution (politiek pamflet/autobiografie) van Macron. Dat leek hij wel een amusante combinatie te vinden: ‘C’est une drôle d’idée.’ Ik had nog willen vragen of hij het boek van Macron had gelezen, maar dat vergat ik door de zenuwen.
Soit. Het is gelukt. Ik heb gepraat met Michel Houellebecq, literaire grootheid en onderwerp van mijn scriptie. Hopelijk lukt dat ooit nog een keer, in een rustigere omgeving. Die kans is klein, maar on ne sait jamais…

Ik kocht een t-shirt met de tekst ‘Ik heb het ook niet makkelijk.’ Michel vroeg me wat erop stond en ik vertaalde: J’ai pas la vie facile, moi non plus. Dat begreep hij wel.
Verder laat ik het vertalen over aan Martin de Haan, die dat geweldig doet.
Lees Serotonine maar, en andere boeken van Michel Houellebecq, mocht je dat nog niet hebben gedaan.
En lieve fans, hopelijk vonden jullie dit verslagje leuk… quel héros hein, notre Michel?

PS: Ter info, de gesproken zinnen in dit blog zijn niet echt citaten (daarom vaak zonder aanhalingstekens), het is zoals ik me het gesprek herinner. Maar de strekking klopt wel, en sommige korte zinnetjes in het Frans ook.